Jak wspomnieliśmy poprzednio, warunkowanie klasyczne bywa czasami określane jako metoda zastępowania bodźca, ponieważ bodziec warunkowy zastępuje bezwarunkowy i wywołuje reakcję właściwą dla bodźca bezwarunkowego. Zasada zastępowania nie może jednakże wyjaśnić nowego zachowania, a mianowicie, uczenia się całkowicie nowych układów ruchów. W takich sytuacjach można jednak badać warunkowanie instrumentalne.
W jaki sposób nowe zachowanie powstaje w wyniku warunkowania instrumentalnego? Eksperymentator wyzyskuje przypadkowe odchylenia spontanicznej reakcji organizmu, wzmacniając tylko te reakcje, które idą w pożądanym kierunku. Może więc na przykład doprowadzić do tego, ze gołąb będzie chodzi! zawrze z głową podniesioną do góry, a to w ten sposób, że na początku, -wzmocnienia w postaci ziarna następują tylko wtedy, gdy głowa gołębia jest na przeciętnej wysokości, następnie gdy znajduje się nieco wyżej przeciętnej, a wreszcie tylko wtedy, gdy jego szyja jest wyciągnięta ku górze. Eksperymentator może nauczyć zwierzę bardzo skomplikowanych układów zachowania dzięki stosowaniu metody przybliżeń, przy której wzmacnia się te reakcje, które odpowiadają zamierzeniom eksperymentatora, a wygasza wszystkie inne (ryc. 9-12). Nazywa się to czasami „modelowaniem” zachowania instrumentalnego poprzez odpowiednie wzmacnianie.
Metody tej używa się z powodzeniem dla wyuczenia kur, świń i cieląt wielu zabawnych sztuczek, pokazywanych później na jarmarkach. Takim popularnym numerem były występy świni, reklamowanej jako „Priscilla, wybredna świnią”. Priscilla włączała radio, jadła śniadanie przy stole, zbierała brudną pościel i wkładała ją do kosza, czyściła podłogę elektrycznym odkurzaczem, wybierała swój ulubiony pokarm (spośród potraw nie gorszych od pożywienia jej opiekuna!) i brała udział w programie ąuizowym, odpowiadając na pytania publiczności przez zapalanie lampek oznaczających „tak” lub „nie”. Nie była ona jakąś niezwykle inteligentną świnią: ponieważ świnie rosną bardzo
Wzmacniając tylko pożądane reakcje, eksperymentator nauczył gołębia dziobać właściwą tabliczkę, gdy zapala się światło określonego koloru (napisy na tabliczkach żółty, niebieski, czerwony, zielony) (Źródło: Skinner, 1950). szybko, więc po 3-5 miesiącach wytrenowano juz nową ..Priscillę” (Breland i Breland, 1951). Pomysłowa była nie Świnia, lecz eksperymentatorzy, którzy stosowali warunkowanie instrumentalne i modelowali zachowanie świni tak, aby otrzymać pożądane rezultaty.
Leave a reply