Podstawowe wymiary osobowości

Sposób, jakiego psychologowie używają do sprawdzenia, czy jakaś cecha jest niezależna od innej, nazywamy metodą korelacji. Zaczyna się od przebadania dużej próbki populacji pod kątem jednego wymiaru, np.: „wesoły-ponury, a potem pod kątem innego, np.: dobry-okrutny. Ludzie z tej próbki zostają potem uporządkowani na dwóch listach zgodnie z pozycją, którą zajęli w każdym wymiarze. Następnie porównuje się obie listy. Jeżeli są zbieżne – czyli jeśli najweselsza osoba okazuje się osobą o największej dobroci i tak dalej, aż do końca listy – to oznacza, że między wymiarami istnieje korelacja o współczynniku jeden. Jeśli korelacja jest zerowa, to wymiary są rozbieżne i badane cechy występują niezależnie od siebie.

Tego rodzaju korelacyjne próby przeprowadzono w odniesieniu do większości cech, które bada się za pomocą istniejących testów. Tabela VII wyróżnia dwanaście wymiarów – zwanych podstawowymi wymiarami osobowości – które mają bardzo niską korelację wzajemną, natomiast określające dany wymiar cechy są skorelowane ze sobą w bardzo wysokim stopniu. Podstawowe wymiary osobowości:

– 1. Rozluźniony, wielkoduszny, kontaktowy, ciepły versus zimny, usztywniony.

– 2. Niezależny, inteligentny, godny zaufania versus szalony, lekkomyślny, nierozważny.

– 3. Stabilny emocjonalnie, realista, zdecydowany versus chwiejny emocjonalnie, ucieczkowy, neurotyczny.

– 4. Pewny siebie, dominujący, o dobrej samoocenie versus usuwający się w cień, submisywny.

– 5. Wesoły, łagodny, towarzyski, rozmowny versus pobudzony, depresyjny, samotnik, smutny.

– 6. Wrażliwy, współczujący, czuły versus niedelikatny, bezwzględny, niewzruszony.

– 7. Wykształcony, esteta versus gruboskórny, niekulturalny.

– 8. Sumienny, staranny, odpowiedzialny versus emocjonalnie zależny, impulsywny, nieodpowiedzialny.

– 9. Śmiały, beztroski, miły versus ostrożny, zahamowany, powściągliwy, nieśmiały. / wierze ich twórców w nadrzędne znaczenie tej czy innej cechy dla całej osobowości człowieka. Niektórzy sądzą na przykład, że najważniejsze jest usytuowanie człowieka w wymiarze „intrower- sj a-ekstrawersj a”.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>