Sposób, jakiego psychologowie używają do sprawdzenia, czy jakaś cecha jest niezależna od innej, nazywamy metodą korelacji. Zaczyna się od przebadania dużej próbki populacji pod kątem jednego wymiaru, np.: „wesoły-ponury, a potem pod kątem innego, np.: dobry-okrutny. Ludzie z tej próbki zostają potem uporządkowani na dwóch listach zgodnie z pozycją, którą zajęli w każdym wymiarze. Następnie porównuje się obie listy. Jeżeli są zbieżne – czyli jeśli najweselsza osoba okazuje się osobą o największej dobroci i tak dalej, aż do końca listy – to oznacza, że między wymiarami istnieje korelacja o współczynniku jeden. Jeśli korelacja jest zerowa, to wymiary są rozbieżne i badane cechy występują niezależnie od siebie.
Tego rodzaju korelacyjne próby przeprowadzono w odniesieniu do większości cech, które bada się za pomocą istniejących testów. Tabela VII wyróżnia dwanaście wymiarów – zwanych podstawowymi wymiarami osobowości – które mają bardzo niską korelację wzajemną, natomiast określające dany wymiar cechy są skorelowane ze sobą w bardzo wysokim stopniu. Podstawowe wymiary osobowości:
– 1. Rozluźniony, wielkoduszny, kontaktowy, ciepły versus zimny, usztywniony.
– 2. Niezależny, inteligentny, godny zaufania versus szalony, lekkomyślny, nierozważny.
– 3. Stabilny emocjonalnie, realista, zdecydowany versus chwiejny emocjonalnie, ucieczkowy, neurotyczny.
– 4. Pewny siebie, dominujący, o dobrej samoocenie versus usuwający się w cień, submisywny.
– 5. Wesoły, łagodny, towarzyski, rozmowny versus pobudzony, depresyjny, samotnik, smutny.
– 6. Wrażliwy, współczujący, czuły versus niedelikatny, bezwzględny, niewzruszony.
– 7. Wykształcony, esteta versus gruboskórny, niekulturalny.
– 8. Sumienny, staranny, odpowiedzialny versus emocjonalnie zależny, impulsywny, nieodpowiedzialny.
– 9. Śmiały, beztroski, miły versus ostrożny, zahamowany, powściągliwy, nieśmiały. / wierze ich twórców w nadrzędne znaczenie tej czy innej cechy dla całej osobowości człowieka. Niektórzy sądzą na przykład, że najważniejsze jest usytuowanie człowieka w wymiarze „intrower- sj a-ekstrawersj a”.
Leave a reply