Dobry uczeń jest osobą pomysłową o elastycznym umyśle, kimś, kto potrafi wyzyskać swoje wiadomości w nowej sytuacji i znaleźć rozwiązanie problemów, z którymi nigdy przedtem się nie stykał. Położenie nacisku raczej na uczenie się przez wgląd niż na uczenie się mechaniczne lub na nabywanie zautomatyzowanych umiejętności sprzyja takiemu zachowaniu w sytuacjach problemowych.
Czy zdolność do wglądu może być wyuczona? Ponieważ rozwiązywanie problemów przez wgląd następuje szybko, wtedy gdy elementy istotne dla rozwiązania są widoczne, a uczący się jest dostatecznie bystry, to wydaje się, że wgląd jest zdolnością, z którą uczący się rodzi i która dojrzewa podobnie jak inne zdolności. Szympans jest zdolny do wglądu w takim stopniu, jaki jest niedostępny dla morskiej świnki. Starsze dziecko może rozwiązać problemy, wobec których młodsze byłoby bezradne (Richardson, 1932).
Wgląd nie jest jednak niezależny od doświadczenia. Uczący się musi być już obznajmiony z istotnymi elementami problemu. Nikt nie może rozwiązać nowego algebraicznego zadania, nie znając znaczenia symboli ani działań oznaczonych za pomocą tych symboli. Doświadczenie takie nie daje jednakże samo przez się rozwiązania, o czym wie każdy nauczyciel algebry. Wgląd wymaga, aby uczeń widział zależności między faktami, aby rozumiał związek poszczególnych elementów z problemem.
Małpy, które ćwiczono w rozwiązywaniu szeregu problemów z różnicowaniem, mogą w końcu dojść do tego, że będą się uczyć w ciągu jednej próby. Takie uczenie się w jednej próbie ma wszelkie cechy wglądu, jest to jednak stadium końcowe, osiągane tylko dzięki ćwiczeniu. Mamy więc wyraźną wskazówkę, że idzie tu o wgląd nabyty.
Leave a reply