Dwa pociągi oddalone od siebie o 100 kilometrów zbliżają się ku sobie. Pociąg, jadący na wschód, porusza się z szybkością 60 km/godz., jadący na zachód, z szybkością 40 km/godz. Ptak, startujący z pociągu jadącego na wschód, lata tam i z powrotem między tymi dwoma pociągami, nie zatrzymując się, ani nie tracąc szybkości na zawracanie. Ptak leci z jednostajną prędkością 80 km/godz. Pytanie: jaką odległość przeleci ptak od chwili startu do momentu spotkania się obu pociągów? Problem ten można rozwiązać, nie posiadając przygotowania matematycznego (zob. w tekście). miast próbować ustalać, ile kilometrów przeleci ptak w każdym locie, możemy spróbować zrobić to inaczej. Wskazówką może być następujące pytanie: jak długo będzie leciał ptak, zanim pociągi się spotkają? Gdy się odpowie na to pytanie, reszta rozwiązania pójdzie łatwo. Jeśli początkowo byłeś w kłopocie, a potem „połapałeś się” nagle i już znasz odpowiedź, to wiesz, co oznacza wgląd.
Pod wieloma względami uczenie się przez wgląd przebiega prawie w taki sam sposób, jak wszelkie inne uczenie się reakcji złożonych. Wgląd, podobnie jak inne rodzaje uczenia się, zależny jest od zdolności uczącego się. Starsze dzieci, na przykład, mogą nauczyć się takich rzeczy, których nie mogą młodsze. Wpływ na wgląd ma także minione doświadczenie. Szympans, który przyciągał pożywienie jednym kijem, ., lepiej potrafi się nauczyć zdobywać pokarm za pomocą innego kija. Uczeń, który rozwiązał wiele matematycznych zadań, lepiej rozwiąże podobne nowe zadanie. Nie można również przewidzieć momentu pierwszego sukcesu, ponieważ pojawia się on po części jako rezultat różnorodnej aktywności. Pomimo że uczenie się przez wgląd ma wiele wspólnego z innymi rodzajami uczenia się, to jednak eksperymenty nad wglądem wykazują kilka cech charakterystycznych, które sugerują, że wgląd można opisać jako zrozumienie zależności.
– 1. Wgląd zależy od struktury sytuacji problemowej. Aczkolwiek doświadczenie jest niezbędne, nie gwarantuje ono rozwiązania problemu. Wgląd występuje łatwo tylko wtedy, gdy elementy istotne dla rozwiązania są tak ułożone, że można spostrzec związki między nimi. Na przykład szympans łatwiej rozwiązuje problem z kijami, gdy kij znajduje się po tej samej stronie klatki, co pokarm. Ma on większe trudności, jeśli musi odwrócić się od pokarmu, aby zobaczyć kij {Jackson, 1942).
– 2. Skoro raz nastąpi rozwiązanie problemu prżeż wgląd, może ono być powtarzane z łatwością. Stopniowe rozwiązywanie wydaje się być regułą w uczeniu się przez próby i błędy. Nagłe rozwiązanie jest regułą w uczeniu się przez wgląd. Gdy szympans raz użył kija dla przyciągnięcia banana, poszuka kija i przy następnej okazji.
– 3. Rozwiązanie osiągnięte przez wgląd można zastosować w nowych sytuacjach. W eksperymentach nad wglądem uczący się nie przyswaja sobie specyficznego nawyku ruchowego, lecz poznaje zależność między środkami a celem. Dlatego też jedno narzędzie może być zastąpione innym, a jedna przynęta – drugą. Na ryc. 9-22 pociągi można zastąpić statkami, co nie zmieni problemu.
Leave a reply