– Odruch źreniczny. Źrenica oka wykazuje tendencję do rozszerzania się w chwili gniewu, bólu lub podniecenia emocjonalnego w ogóle, a do zwężania się w spokoju.
– Wydzielanie śliny. Eksperymentalny materiał dowodowy potwierdza potoczną obserwację, że podniecenie emocjonalne często powoduje suchość w jamie ustnej ze względu na zmniejszenie się ilości śliny lub zmianę jej składu.
– Reakcja pilomotoryczna. Jest to techniczny termin dla określenia „gęsiej skórki”, która pojawia się, gdy włoski na skórze się jeżą.
– Ruchy żołądka i jelit. Badacze, stosując metodę promieni Roentgena i metodę balonów gastrycznych (opisaną w związku z badaniami nad głodem (patrz s. 198) stwierdzili, że silne emocje wpływają na ruchy żołądka i jelit. Podniecenie emocjonalne może prowadzić do choroby morskiej lub biegunki. Długotrwale stany emocjonalne lub nastroje mogą być ze względu na napięcie wywołane w ściankach żołądka czy jelit przyczyną wrzodów, na które cierpią niektórzy ludzie, znajdujący się w stanie napięcia stressowego.
– Napięcie mięśniowe i tremor. Czasami mówimy o kimś: „Gdyby on tylko mógł się odprężyć. Znajduje się w stanie zbyt dużego napięcia”. Napięcie mięśniowe jest symptomem emocji. Napięte mięśnie mogą także drżeć (tremor), gdy jednocześnie kurczą się mięśnie antago- nistyczne (zob. rozdział drugi, s. 58). Tremor może występować także wtedy, gdy ktoś doznaje konfliktu pragnień, a więc np. z jednej strony ma ogromną ochotę, aby nawymyślać komuś, kto go zdenerwował, z drugiej równie silnie pragnie utrzymać swą powagę i godność osobistą.
– Skład krwi. Ponieważ podczas emocji działają gruczoły dokrew- ne i wydzielają hormony do krwioobiegu, analiza chemiczna krwi wykazuje istotne zmiany w jej składzie. Są to zmiany w równowadze kwasowo-zasadowej oraz w zawartości cukru i adrenaliny. W rozdziale 2 opisano adrenalinę i noradrenalinę jako hormony rdzenia nadnerczy, które spełniają ważną rolę w podnieceniu emocjonalnym.
Wystarczy dziesięć tych wskaźników dla uwidocznienia, jak głębokie i rozległe zmiany zachodzą w organizmie w czasie pobudzenia emocjonalnego.
Leave a reply