Łatwo znaleźć analogie pomiędzy warunkowaniem instrumentalnym zwierząt a uczeniem się człowieka. Na przykład, spontaniczne gaworzenie dziecka wzmacniane jest wybiórczo, na skutek czego .zaczyna ono „mówić”, to jest wydawać efektywne dźwięki zrozumiałe dla rodziców. Tę analogię, która wydaje się dosyć prawdopodobna, powinny potwierdzić dowody eksperymentalne, świadczące o tym, że prawa uczenia się, które występują w eksperymentach nad zwierzętami, odnoszą się także do zachowania ludzkiego.
W opisanym poniżej eksperymencie badany nie wiedział, że przeprowadza się nad nim doświadczenie. Uniknięto w ten sposób sztuczności, cechującej wiele eksperymentów nad warunkowaniem. Eksperymentator prowadził z badanym swobodną rozmowę, lecz zachowywał się zgodnie z planem, patrząc na zegar i niepostrzeżenie rejestrując reakcje badanego na rysowanych przez siebie w czasie tej rozmowy „gryzmołach”.
Eksperymentator postanowił z góry, że będzie wzmacniał poprzez wyrażenie swej zgody z badanym wszelkie jego wypowiedzi, w których przedstawiał swoją opinię, a więc np.- wszelkie zdania rozpoczynające się słowami „myślę”, „sądzę”, „wydaje mi się” itp. Wzmocnienie dawano, wyrażając zgodę słowami „ma pan rację”, „zgadzam się”, „otóż to”. W innej fazie eksperymentu przeprowadzano wygaszanie jedynie za pomocą braku wzmocnienia, tj. milczenia, które następowało po wyrażeniu opinii. W innym wariancie tego eksperymentu wygaszanie polegało na niezgadzaniu się z badanym. Po słownym wzmocnieniu częstotliwość wyrażania opinii wzrastała, po wygaszaniu malała (Ver- planck, 1955).
Przegląd 46 takich eksperymentów dokonany przez Krasnera (1958), wykazał, że 34 (74%) spośród nich dały spodziewane rezultaty, co świadczy o tym, że prawa warunkowania instrumentalnego można stosować do zachowania ludzkiego i że można zademonstrować je bez ograniczeń nakładanych przez bardziej sztywne warunki laboratoryjne.
Leave a reply