Żetony pokerowe, za które można otrzymać pokarm, stanowią wtórne wzmocnienie. Gdy szczur w skrzynce Skinnera naciska dźwignię, zapala się światło, a wkrótce potem w misce pojawia się kulka pokarmu. Uwarunkowano w ten sposób kilka grup zwierząt, przy czym niektóre z nich otrzymywały wzmocnienia częściej niż inne. Następnie reakcję tę wygaszono w ciemności: gdy szczur naciskał dźwignię, nie pojawiało się ani światło, ani pokarm i niebawem zwierzę przestało prawie naciskać drążek. Wówczas znowu włączono lampkę, lecz nie dawano pokarmu Gdy zwierzęta odkryły, że naciskanie dźwigni zapala światło, częstość naciskania wzrosła, wbrew powstałemu wygaszeniu, tzn. mimo że pokarm nie pojawiał się. Świadczy to o tym, że światło nabyło właściwości wtórnego wzmocnienia. Liczba reakcji w okresie 45-minutowym odpowiadała uprzedniej liczbie prób ze światłem i pokarmem, co dowodzi,.że siła wtórnego wzmocnienia zależała od tego, jak często światło kojarzone było z pierwotnym wzmocnieniem, tj. z pokarmem (Bersh 1951).
Inny układ eksperymentu nad wtórnym wzmocnieniem nieco bardziej upodabnia warunkowanie drugiego rzędu do codziennego nawykowego zachowania. W tym układzie, określanym jako uczenie się wartości żetonów, wtórnym wzmocnieniem jest żeton, który później wymienia się na wzmocnienie pierwotne, podobnie jak pieniądze wymienia się na pokarm. Znany eksperyment, przeprowadzony z szympansami stanowi przykład, jak żeton nabywa dla małpy własności wzmacniających (ryc. 9-11),
Uczono szympansy pracować za żetony pokerowe jako nagrodę zamiast pokarmu Mogły one, posługując się tymi żetonami, otrzymać pokarm z automatu sprzedażnego, zwTanego „Chimp-o-matem”. W ten sposób żetony nabrały właściwości wtórnego wzmocnienia. Po zakończeniu uczenia się zwierzęta pracowały równie wytrwale, kiedy nagrodą był żeton, jak i wtedy, kiedy otrzymywały bezpośrednio pokarm. Gromadziły czasem po kilka żetonów, zanim wymieniły je na pokarm.
Gdy szympansy nauczyły się posługiwać ..Chimp-o-matem”, zapoznawano je z innym urządzeniem, które składało się z dźwigni umocowanej silnymi sprężynami, tak że szympansy mogły poruszyć ją tylko z wielkim wysiłkiem. Nagrodą za ten wysiłek były winogrona przymocowane do końca dźwigni. Gdy szympansy nauczyły się w ten sposób zdobywać winogrona, zastąpiono je żetonem. Trzy szympansy spośród czterech ciągnęły dźwignię równie mocno, aby zdobyć żeton, jak poprzednio owoce: później wrzucały żeton do automatu, aby otrzymać winogrona (Wolfe, 1936, Cowles, 1937).
Leave a reply