Aby w pełni rozumieć różne przejawy stanów emocjonalnych, należy wiedzieć, jakie zachodzą relacje pomiędzy nimi a bodźcem, który je wywołał, oraz znać wzajemne relacje między nimi. Prawdziwe znaczenie rozlicznych przejawów emocjonalnego pobudzenia zależy jednak od roli, jaką odgrywają one w całokształcie emocjonalnej charakterystyki jednostki.
Najlepszym sposobem zaprezentowania tego, co współczesna psychologia wie o emocji, będzie ukazanie, w jaki sposób kolejne „fotelowe” teorie na ten temat przechodziły próbę eksperymentu.
We wczesnych latach rozwoju psychologii (w latach osiemdziesiątych XIX wieku) WILLIAM JAMES pierwszy wylansował kontrowersyjną teorię relacji między emocjonalnymi bodźcami a reakcjami. James twierdził, że uczuciowe reakcje są instynktowne. Według Jamesa zarówno uczucia, jak i doznania oraz zachowania związane z tymi uczuciami stanowią wrodzone reakcje przypisane do określonych bodźców. Ułożył długą listę bodźców, które – jak stwierdzono – wywołują emocje. Według tej teorii strach jest wrodzoną reakcją na określone hałasy, na obcych ludzi, obce zwierzęta, samotność, ciemność i wysokość.
JOHN B. WATSON, twórca psychologicznej szkoły behawioryzmu, poddał listę Jamesa doświadczalnej próbie. Dzieciom w wieku od czterech do sześciu miesięcy pokazywał czarnego kota, gołębia, królika, szczura i dużego psa – były to wyłącznie nie znane im zwierzęta. U dzieci nie zaobserwowano najmniejszego śladu emocjonalnej reakcji. Nie wykazywały one również strachu przed ogniem i ciemnością ani lęku wysokości.
Dzieci te nie charakteryzowały się żadnym nienaturalnym brakiem emocji. Reagowały zdecydowanym lękiem na inne bodźce, a mianowicie na głośny hałas, ból czy brak oparcia. Emocjonalną obojętność wykazywały jedynie w odniesieniu do bodźców z listy Jamesa. Po licznych eksperymentach tego typu przeprowadzanych z dziećmi w różnym wieku stwierdzono, że reakcje lękowe wymieniane przez Jamesa nie były instynktowne, lecz nabyte.
Bodźcami, co do których Watson zaobserwował, że zawsze wywoływały reakcje lękowe, były hałaśliwe dźwięki, ból oraz utrata oparcia. Reakcje behawioralne na te bodźce były różnorodne. Obejmowały mięśniowe reakcje odruchowe, zespół fizjologicznych reakcji lękowych i reakcje mimiczne oraz ruchy ciała.
Leave a reply