Sposób wyrażania emocji jest modyfikowany przez uczenie się. Na przykład gniew można wyrazić, bijąc przeciwnika, rzucając nań obelgi lub wychodząc z pokoju. Opuszczenie pokoju, w przeciwieństwie do płaczu, nie jest wyrazem emocji znanym od urodzenia: zapewne i obelżywych zwrotów trzeba się dopiero nauczyć.
Badania nad sposobami wyrażania emocji w różnych kulturach wykazują dobitnie, że wiele spośród tych sposobów kszałtuje się dzięki uczeniu się. Pewien psycholog dokonał przeglądu kilku chińskich powieści w celu ustalenia, jak chiński pisarz przekazywał swoim czytelnikom obrazy różnych ludzkich emocji. Znalazł on wiele zmian organicznych (czerwienienie się, błednięcie. zimny pot, drżenie, gęsia skórka), o których była mowa w chińskich powieściach jako o symptomach uczuć prawie w tym samym kontekście, co i w utworach kultury Zar chodu. Chińczycy mają przy tym wdełe innych i całkiem odmiennych sposobów wyrażania emocji.
Amerykański czytelnik, nie znający Chin, z pewnością błędnie zrozumiałby następujące cytaty z chińskich powieści: rza matki oraz innych miękkich, włochatych przedmiotów. Nie bał się natomiast gumowych piłek ani klocków, które z wyglądu były całkiem niepodobne do szczura.
Istnieje przypuszczenie, że wiele irracjonalnych obaw nabywa się w ten względnie automatyczny sposób. Ponieważ błyskawica poprzedza grzmot, dziecko zaczyna się bać zarówno błyskawicy, jak i grzmotu, ponieważ głośny dźwięk grzmotu jest pierwotną przyczyną strachu. Wiele dzieci (i dorosłych) odczuwa strach, gdy uświadamiają sobie grożące niebezpieczeństwo Ich obawa przed błyskawicami przypuszczalnie w mniejszym stopniu wiąże się ze skojarzeniem błyskawic i grzmotów niz z realnym niebezpieczeństwem uderzenia pioruna. Trzeba być ostrożnym, by nie tłumaczyć zbyt wiele warunkowaniem. Strach przed realnym niebezpieczeństwem płynie z doznań o charakterze rozumowym i powstaje, przynajmniej w części, dzięki zrozumieniu.
Leave a reply