W sensie prawnym określenie „dziecko” dotyczy każdej osoby, która nie ukończyła osiemnastego roku życia. Wyrażając się językiem potocznym, mamy na myśli osobę jeszcze niedojrzałą. W psychologii słowo „dziecko” często ma znaczenie prawne, zwłaszcza jeśli występuje w tytule książki. Często jednak przyjmuje też znaczenie potoczne. By je uściślić, przyjmijmy, że dzieciństwo to okres pomiędzy trzecim a jedenastym rokiem życia, po którym zaczyna się dojrzewanie. Ten przedział wiekowy będzie stanowił przedmiot naszych rozważań w niniejszym rozdziale.

Motyw panowania jest bardzo silną cechą ludzką. Ludzie nieustannie dążą do wolności, przezwyciężania przeszkód, kontroli nad sytuacją. Wielka satysfakcja towarzysząca ukończeniu jakiegoś przedsięwzięcia, rozwiązaniu problemu czy zwycięstwu w zawodach pokazuje moc tego motywu.

Osoby, które znają się na malowaniu, będą oponować przeciwko nazwaniu kolorów: żółtego i niebieskiego dopełniającymi, ponieważ barwniki te po zmieszaniu dają barwę zieloną, nie szarą. Ale mówimy tu o mieszaniu świateł, nie barwników. Zasady mieszania w tych dwóch przypadkach nie są wzajemnie sprzeczne, chociaż wyjaśnienie tej różnicy jest nieco zawikłane. Nie wchodząc w szczegóły warto zapamiętać, że mieszanie świateł ma charakter addytywny („dodawanie” barw), podczas gdy mieszanie barwników jest po części mieszaniem przez absorpcję („odejmowanie” barw), a to z powodu selektywnego pochłaniania światła przez barwniki. (Nigdy nie można być pewnym na podstawie znajomości barwy składników, jaki będzie wynik mieszania przez absorpcję – ryc. 8-6).

Główną funkcją gruczołu tarczycy jest przyspieszenie chemicznej aktywności ciała – zwłaszcza utleniania. Hormon tarczycy zwany jest tyroksyną. Kiedy występuje deficyt tyroksyny, chemiczna aktywność ciała – metabolizm – spada do bardzo niskiego poziomu, a chory traci energię i staje się ospały. Ów stan zwany jest obrzękiem śluzowatym. Skóra jest opuchnięta, mięśnie i mózg wykazują inercję. Chory nie może się skoncentrować. Nie może myśleć ani działać efektywnie. Jest apatyczny i łatwo zapomina.

Kwestionariusze dotyczące częstości masturbacji wśród nastoletnich chłopców i dziewcząt pokazują, że jest to zjawisko powszechne. Badania Kinseya i innych badaczy wskazują, że 70-90% mężczyzn przyznaje, iż uprawiało masturbację w okresie młodzieńczym. Wśród kobiet odsetek ten jest niższy i wynosi 30-70%.

Jednym z najbardziej znaczących współczesnych psychologów osobowości jest HANS J. EYSENCK. Zastosował on ściśle naukowe podejście do badań nad osobowością. Broni poglądu, że nauka zajmuje się pomiarem i kwantyfikacją, a zatem psychologia osobowości powinna na tych metodach się opierać. Zakłada podejście nomotetyczne, tzn. szuka praw rządzących zachowaniami całych grup ludzkich, a nie idiograficzne (opisowe). n i leptosomiczny, zaś pomiędzy typem pyknicznym i leptosomicz- nym umieścił typ atletyczny. Wszyscy, którzy nie mieścili się w jednej z trzech pierwszych kategorii, zaliczali się do kategorii czwartej, a mianowicie do grupy dysplastycznej lub asymetrycznej. Po dokonaniu takiego podziału Kretschmer porównał budowę fizyczną pacjentów z diagnozami ich umysłowych schorzeń. Doszedł do wniosku, że odkrył istotny związek pomiędzy typem fizycznym a rodzajem psychicznych zaburzeń. Generalnie rzecz ujmując, dolegliwością krępych pykników były wahania nastroju typu maniakalno-depresyjnego. Szczupli leptosomicy cierpieli na schorzenia wycofującej się osobowości wskazującej na schizofrenię.

Gdybyśmy chcieli opracować testy dla każdej z możliwych zdolności danej osoby, już po krótkim czasie zostalibyśmy zasypani arkuszami tabel wyznaczających korelacje pomiędzy nimi. Z reguły potrzebne są testy badające jedynie ograniczoną liczbę uzdolnień, jednakże takich, które powszechnie decydują o większości ludzkich osiągnięć. Są to tak zwane czynniki grupowe, o których wspomnieliśmy na początku niniejszego rozdziału. Psychologowie posługujący się metodą analizy czynnikowej są zgodni co do tego, że uzdolnienia podstawowe, ujawniające się we wszystkich mierzonych umiejętnościach, są następujące: