Pierwsze zachowania społeczne dzieci są dość nieudolne, niemniej stanowią zapowiedź późniejszego uspołecznienia. Zazwyczaj demonstrują wówczas nadmiernie takie cechy, które stanowią zalety, gdy prezentowane są z umiarem. Dziecko nie zna jeszcze właściwych proporcji i odmian różnego typu postaw i zachowań.
Negatywizm jest formą zachowania wyrażającego opór wobec władzy rodzicielskiej. Zwany „uporem” lub „krnąbrnością” bardzo utrudnia kierowanie dzieckiem. Postawa ta osiąga swoje apogeum w wieku trzech lat, kiedy występuje tak powszechnie, że należy ją uznać za normalną. Negatywizm jest rezultatem nietolerancji dorosłych wobec dziecinnych reakcji. Rodzice w obliczu narastającej płynności wymowy swych pociech zapominają często, jak małe są jeszcze ich dzieci. Na agresywnie formułowane sugestie dziecko reaguje odmową współpracy z dorosłymi. Po czwartym roku życia negatywizm słabnie. Dorośli zaczynają respektować indywidualność dziecka, a ono samo uczy się, że podporządkowanie się i współpraca przynoszą znaczne korzyści.
Inną formą wczesnych zachowań społecznych jest rywalizacja. Mając trzy lata, dziecko interesuje się zabawkami dla nich samych. Kiedy osiąga wiek czterech lat, zaczyna zazdrośnie ich strzec przed rówieśnikami, a w wieku pięciu lat jest zazdrosne nawet o pochwałę za ładny rysunek lub wieżę zbudowaną z klocków. Sześciolatek ma już silnie ukształtowaną postawę rywalizacji.
Dokuczanie i znęcanie się należą do agresywnych form zachowania. Dokuczanie jest próbą wywołania złości u innego dziecka poprzez wypominanie mu jego słabości. Ma ono sens jedynie wobec hipokrytów i kłamców, jednak dzieci traktują je jako cel sam w sobie. Znęcanie się polega na fizycznym ataku na słabszą osobę z zamiarem sprawienia jej bólu. Nie może być w żaden sposób usprawiedliwione. Dziecko demonstrujące tego typu zachowania nosi w sobie często poczucie niższości i braku bezpieczeństwa. Ponieważ samo czuje się obiektem ataków starszych dzieci lub nawet dorosłych, naśladuje swych prześladowców, kierując złość fizycznie lub symbolicznie na słabsze dzieci lub zwierzęta.
Leave a reply