Warunkowanie klasyczne a inne przypadki kształtowania nawyków

Bodźce warunkowe – światła. Bodziec bezwarunkowy – dmuchnięcie w rogówkę oka, Reakcja – mruganie. (Źródło: Hilgard, Campbell i Sears, 1938). przeplatały się i wzmacniano jedynie BW1( uwarunkowane mrużenie oka nadal występowało na BWj, lecz wygasło na BWZ. W ten sposób zademonstrowano warunkowe różnicowanie pomiędzy BW2 a BW2,

Celem ustalenia dokładnych zależności badanych w eksperymentach typu pawłowowskiego konieczne jest ścisłe ograniczenie dostęp- ,nych dla badanego sposobów reagowania oraz staranne rejestrowanie zarówno bodźców, jak i reakcji. Ponieważ takich ograniczeń nie można zastosować poza laboratorium, wydaje się, że w samej istocie warunkowania leży coś sztucznego. Nie trzeba jednakże dokładnie naśladować eksperymentów nad warunkowaniem, aby móc zastosować wynikające z nich zasady. Podawaliśmy już, na przykład, jak zasady warunkowania pomagają nam rozumieć jedną z form nabytego zachowania emocjonalnego – uwarunkowany strach (s. 257), Nietrudno ze zjawiska generalizacji i różnicowania wysnuć wnioski stosujące się do zwykłego zachowania. Gdy małe dziecko nauczyło się mówić „hau-hau” na psa, jest rzeczą zrozumiałą, że podobny bodziec, taki jak owca, wy- wola reakcję „hau-haii”. Gdy dziecko uczy się słowa „tata”, używa go najpierw wobec wszystkich mężczyzn. Dzięki zróżnicowanemu wzmacnianiu i wygaszaniu reakcja w końcu zostaje ograniczona do jednego właściwego bodźca czy klasy bodźców. Dalszą dyskusję nad zastosowaniem zasad warunkowania odłożymy do czasu, gdy zapoznamy się z warunkowaniem instrumentalnym.

Przejdziemy teraz do warunkowania instrumentalnego jako drugiego podejścia do badań nad kształtowaniem nawyków. Gdy uczymy psa jakiejś sztuczki, takiej np, jak udawanie nieżywego lub kręcenie się wokół własnego ogona, byłoby bardzo trudno wymienić bodźce bezwarunkowe, które przed warunkowaniem mogłyby wywołać takie zachowanie. W praktyce „namawiamy” psa, jak tylko umiemy, by to zrobił, a potem nagradzamy go pokarmem lub pochwałą. Pokarm ani pochwała nie wytwarzają jednak tego zachowania.

W eksperymentach Pawłowa ślinienie warunkowe przypomina reakcję wywoływaną przez bezwarunkowy (wzmacniający) bodziec, lecz w ćwiczeniu instrumentalnym „sztuczka” psa, którą wzmacniamy, nie zdradza żadnego podobieństwa do zachowania, które wywołuje wzmacniający bodziec (tzn. pokarm czy pochwała). Uczenie się, które tu zachodzi, odpowiada jednak pod pewnymi względami warunkowaniu klasycznemu i można wykazać, że występują w nim takie prawidłowości, jak wygaszanie i samoistne odnawianie, generałizacja i różnicowanie.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>