– 1. Wszelkie wrażenia zmysłowe mają swoje progi (progi absolutne i progi różnicy). Progi ulegają wahaniom, co ilustruje przykład adaptacji zmysłowej – zmniejszonej wrażliwości (próg podniesiony) po długotrwałym działaniu bodźca.
– 2. Oto niektóre spośród głównych faktów, charakteryzujących zmysł wzroku:
A. Oko odbiera fale świetlne poprzez rogówkę, źrenicę, soczewkę i siatko wk ę. Właściwymi receptorami są pręciki i czopki w siatkówce. Czopki, gęsto skupione w plamce żółtej, lecz rozsiane w całej siatkówce, pośredniczą w doznaniach zarówno bieli, czerni, jak i jakości barwnych (barw chromatycznych).
Pręciki na krańcach siatkówki uczestniczą tylko w odbieraniu wrażeń bieli i czerni (barw achromatycznych). Przy złym oświetleniu (widzenie nocne), pręciki są bardziej wrażliwe niż czopki.
B. O odmiennych rolach pręcików i czopków świadczy adaptacja do ciemności, w której czopki osiągają maksimum wrażliwości po około 5 minutach, podczas gdy pręciki nadal zwiększają swą wrażliwość, co trwa około pół godziny.
C. Barwy chromatyczne można ułożyć w formie koła barw, zachowując porządek zgodny z długością fal (tj. porządek obserwowany w tęczy lub w widmie słonecznym), lecz umieszczając tam także niewidmowe odcienie purpury. Jeśli zachowa się właściwe odstępy między barwami, naprzeciwko siebie będą leżały barwy dopełniające. Gdy zmiesza się światła o barwach dopełniających (mieszanie przez addycję), neutralizują się one wzajemnie i dają w rezultacie neutralną szarość. Chociaż można wyróżnić cztery psychologiczne barwy podstawowe (czerwoną, żółtą, zieloną, niebieską), wystarczą trzy składniki (czerwony, zielony i niebieski), aby otrzymać za pomocą mieszania przez addycję cały zakres jakości barwnych. Główne cechy barw to jakość barwy, jasność i nasycenie.
D. Obrazy następcze i kontrasty barw również świadczą o tym, że barwy układają się w pary, ponieważ bardzo często (choć nie zawsze) ustanie działania bodźca powoduje, że widzimy barwę dopełniającą, a efekt kontrastu jest największy przy barwach dopełniających.
E. Zjawisko ślepoty na barwy także potwierdza istnienie par barw, jak również pierwotność pewnych kolorów. Najpospolitsza jej odmiana, ślepota na czerwień i zieleń (jedna z form dychromat o p s j i) znacznie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet. Całkowita ślepota na barwy (achromatopsja) jest rzadka, choć ślepota na barwę żółtą i niebieską, alternatywna forma dychromatopsji, jest jeszcze rzadsza.
F. Teorie widzenia barw przyjmują powyższe fakty za punkty wyjścia i starają się dać im fizjologiczne wytłumaczenie. Teoria Younga – Helmholtza jako punkt wyjścia bierze mieszanie barw, teoria Heringa wychodzi od obrazów następczych i kontrastów, teoria Ladd-Franklin proponuje wyjaśnienie ewolucyjne, kładąc nacisk na materiał dowodowy z dziedziny ślepoty na barwy.
– 3. Oto niektóre fakty i prawidłowości wynikające z badań nad zmysłem słuchu.
A. Narząd słuchu składa się z ucha zewnętrznego, od którego kanał słuchowy prowadzi do błony bębenkowej, na granicy z uchem środkowym. Kosteczki ucha środkowego przekazują fale dźwiękowe do okienka owalnego, które prowadzi do ucha wewnętrznego. Ślimak zawiera receptory ucha wewnętrznego, tworzące tzw. narząd Cortiego. Błona podstawowa ślimaka
Leave a reply