Psychoterapia online - gabinet psychologiczny - Warszawa

Przypuśćmy, że zwierzę uczy się zróżnicowanych reakcji instrumentalnych zwykłymi metodami warunkowania, tak że naciska krążek tylko wtedy, gdy pali się lampka. Reaguje ono zatem na światło lampki jako na „sygnał”, że naciśnięcie drążka będzie wzmocnione, tj. że spowoduje pojawienie się pokarmu. Dlaczego przeprowadza się rozróżnienie pomiędzy warunkowaniem instrumentalnym a uczeniem się znaków czy sygnałów? Dla wielu celów rozróżnianie to jest mało ważne,, lecz, jak zaznaczyliśmy na początku tego rozdziału, toczy się spór nad zagadnieniem, czy podmiot badany uczy się reakcji (co zakładają teorie warunkowania), czy struktur poznawczych (co zakładają teorie uczenia się znaków). Przez strukturę poznawczą psychologowie rozumieją ideę, pojęcie czy wiedzę o czymś. Czy szczur, biegnąc uliczkami labiryntu od startu do komory pokarmowej na końcu drogi, uczy się łańcucha ruchów, czy też uczy się położenia pokarmu? Teorie uczenia się reakcji zwracają uwagę na układy ruchów, teorie uczenia się znaków kładą nacisk na znajomość położenia. Jeśli szczur uczy się podobnego do mapy obrazu otoczenia, tak że może wybierać nowe drogi lub skróty, to przyswoił sobie pewną strukturę poznawczą. Ci psychologowie, którzy popierają teorię uczenia się znaków, przeprowadzają eksperymenty nad uczeniem się miejsca i uczeniem się utajonym, które to procesy są trudne do wytłumaczenia dla teorii uważających uczenie się za wzmacnianie specyficznych reakcji.

Zjawisko to jest dobrze znane, jednakże nie jest prawdopodobne, aby bez pomocy specjalnego eksperymentu odkryto inny fakt. Wrażenie „gorąca” jest odmienne od wrażenia „ciepła”, wynika ono z jednoczesnych pobudzeń punktów „ciepła” i „zimna”. Można to łatwo wykazać za. pomocą przyrządu składającego się z dwóch zespołów połączonych ze sobą naczyń, wzajemnie się przeplatających, tak że dwa różne strumienie wody mogą przepływać przez co drugie naczynie. Przepuśćmy zimną wodę przez oba zespoły naczyń, oczywiście wydadzą się one zimne, gdy chwyci się je jedną ręką. Przepuśćmy ciepłą wodę przez oba, a wydadzą się ciepłe. Teraz przepuśćmy zimną wodę przez jeden zespół naczyń,, a ciepłą wodę przez drugi. Gdy chwycimy ręką oba naczynia, wydadzą się one gorące! Nie jest to sposób, w jaki zwykle powstaje wrażenie „gorąca”, lecz w taki właśnie sposób reagują receptory. Punkty zimna mają dwa progi. Reagują one na bodźce o niskiej temperaturze, nie reagują na bodźce o temperaturze pośredniej, lecz reagują znowu na bodźce o wysokiej temperaturze. Stąd też przy wysokich temperaturach aktywizują się zarówno punkty ciepła, jak i zimna, a odczuwane wrażenie „gorąca” polega na tym podwójnym efekcie.

Artysta potrafi nadać swemu obrazowi głębię, ponieważ może posłużyć się licznymi wskaźnikami jednoocznymi, które mówią nam o odległości przedmiotów. Artysta może wykorzystywać różne wskaźniki z wyjątkiem tych, które polegają na ruchu.

Rozpatrzymy tu dwie powszechne reakcje emocjonalne, które towarzyszą motywowanemu zachowaniu, śmiech i gniew. Śmiech. Dziecko, skaczące i śmiejące się radośnie na wiadomość, że idzie do cyrku, stanowi dobry przykład emocji, która towarzyszy motywacji. Śmiech nie jest tu celem samym w sobie, ponieważ celem jest pójście do cyrku,-a śmiech tego nie zastąpi. Chociaż psychologowie bynajmniej nie są zgodni co do przyczyn, które wywołują śmiech, jednak dwa aspekty są powszechnie uznawane:

Wiele osób ślepych na barwy nie uświadamia sobie swego braku, ponieważ potrafią one umiejętnie wyzyskiwać pozostałą im zdolność nie można zmniejszyć, dodając do barwy szarości, można je także zmniejszyć przez zwiększenie (!ub zmniejszenie) jasności czystej barwy. Dzieje się tak dlatego, że wszystkie skrajnie jasne barwy przechodzą w biel, a wszystkie skrajnie ciemne barwy w czerń: w ten sposób, w miarę jak tracą one swe zabarwienie, zmniejsza się ich nasycenie.

Przytoczone tu eksperymenty nad wpływem potrzeb, wartości i cech osobowości na spostrzeganie wywołały bardzo dużo głosów krytycznych. Krytyka ta szła przede wszystkim w dwóch kierunkach. Niektóre zarzuty odnosiły się do technicznych usterek tych eksperymentów. Na przykład w eksperymentach McClellanda i Atkinsona badani musieli wiedzieć, że czas trwania ich głodówki ma jakiś związek z eksperymentem. Mogli zatem „nastawić się” na zobaczenie przedmiotu związanego z pokarmem. Ten fakt mógłby prowadzić do nieco odmiennej interpretacji uzyskanych wyników, ponieważ kierowanie zachowaniem badanego przez wywołane w nim „nastawienie” nie jest tym samym, eo kierowanie przez wzmożony „popęd”. Inny techniczny zarzut podobnego rodzaju dotyczy faktu, że omawiane eksperymenty badają przede wszystkim werbalne zachowanie, a niektóre z tych reakcji można by, być może, uzyskać, badając osoby niewidome, bez pomocy bodźców wzrokowych. Gdybyśmy zapytali na przykład ludzi, którzy są głodni, o ich myśli, to znacznie częściej niż ludzie syci mogliby oni odrzec, że myślą o jedzeniu.

Aby doprowadzić małpę do uczenia' się w jednej próbie, stosuje się następującą metodę. Eksperymentator, zasłonięty przed wzrokiem małpy, ukrywa orzech ziemny pod jednym z dwóch przedmiotów leżących na tacy przed klatką. Przedmioty te mogą się różnić kształtem, wielkością lub barwą. Przypuśćmy na przykład, że orzech jest ukryty pod zielonym trójkątnym kawałkiem drzewa – drugim przedmiotem na tacy jest czerwony, okrągły kawałek drzewa. .

W ostatniej swej pracy Learning Theory and Behavior Mowrer staje już na stanowisku jednoczynnikowym, wyjaśniając całe uczenie się substytucją bodźca (podobnie jak Pawłów). Wszystkie te problemy teoretyczne są zbyt skomplikowane, aby rozważać je tutaj. (Niektóre z tych kwestii zostały omówione dokładniej w pracy autora niniejszej książki pt. „Theories of Learning”, 1956).

Do wywołania jakiegokolwiek doznania zmysłowego potrzebne jest pewne minimum pobudzenia organu zmysłowego. Minimum to nosi nazwę progu absolutnego. Na przykład plamka światła pojawiająca się w ciemnym pomieszczeniu musi osiągnąć pewną dającą się zmierzyć intensywność, zanim będzie ją można odróżnić od ciemności, a dźwięk wytworzony w dźwiękoszczelnym pomieszczeniu musi osiągnąć pewną siłę, zanim będzie go można usłyszeć.

W powyższych rozważaniach nad stosunkiem emocji do motywacji położono nacisk na trzy funkcje emocji: jako popędu, jako celu i jako zjawiska towarzyszącego motywowanemu zachowaniu. Ponieważ psychologowie omawiający ten temat inaczej zwykle charakteryzują emocje, to uwagi poczynione w tym miejscu, mają na celu wyjaśnienie stanowiska zajętego w tekście

Nie jest dobrze powstrzymywać się od wyrażania szczerych i naturalnych reakcji emocjonalnych. Nie znaczy to, że każdemu impulsowi powinno się zostawiać całkowitą swobodę: kontrola emocjonalna jest możliwa bez wypierania się swych emocji. Jeśli przegrałeś w wyborach do organizacji studenckiej lub nie zdałeś egzaminu, możesz słusznie czuć się rozczarowany i nieszczęśliwy. Nie trzeba lekceważyć porażki jako nie mającej żadnego znaczenia ani nie przyznawać się do tego, że się jest przygnębionym. Rozczarowanie nie musi przeradzać się jednak w gorycz ani prowadzić do napaści na rywala,. który wygrał wybory, lub na profesora, który postawił zły stopień. Wtedy tylko masz właściwą kontrolę nad emocjami, jeśli akceptujesz naturalność swych własnych uczuć i nie czujesz się winny dlatego, że jesteś emocjonalnie wzburzony, a jednocześnie nie stajesz się ofiarą swoich emocji. Gdy ktoś może przeżywać intensywne stany emocjonalne bez lęku i poczucia winy i może osiągnąć właściwą równowagę pomiędzy \yyrażaniem uczuć a kontrolą, wówczas jest on emocjonalnie zdrowy. Człowiek taki potrafi zaakceptować swoje reakcje emocjonalne jako coś naturalnego i wyrażać je w formie możliwej do przyjęcia przez społeczeństwo. W ten sposób osiągnął on kontrolę emocjonalną bez zapierania się swych uczuć.

Każdy badany oglądał dość wieloznaczne bodźce rzutowane na ekran, przy czym ekspozycje te komentowano („Trzy przedmioty na stole”. „Wszyscy ludzie na tym obrazku zajmują się przyjemną czynnością, co oni robią?”). W rzeczywistości nie pokazywano żadnych obrazków. Ekrany były oświetlone przyćmionym światłem albo zasnute gęstym dymem. Przy ogólnym nastawieniu na ujrzenie jakichś przedmiotów badani bardziej głodni, częściej widzieli przedmioty związane z jedzeniem niż badani mniej głodni. Okazało się, że w grupie „jednogodzinnej” spostrzeżenia typu pokarmowego stanowiły 15% przypadków, w grupie „czterogodzinnej” – 21%, a w „szesnastogodzin- nej” – 23%. Różnica między liczbą spostrzeżeń związanych z jedzeniem w grupie jednogodzinnej i szesnastogodzinnej była statystycznie istotna.

Bardziej złożona organizacja nałożonych figur może zniweczyć organizację figury pierwotnej. Trudno dostrzec, że w figurze B zawarta jest figura A. a figura D zawiera figurę C. (Źródło: Witkin, 1959).